Powiaty Województwo Lubelskie. Powiaty Lublelskie, powiaty. www.w-lubelskie.pl

Powiat lubelski -> Gmina Jabłonna

Kliknij na gmine, aby otrzymać szczegółowe informacje.

Województwo Lubelskie - Powiat lubelski - Gmina Jabłonna

Dane podstawowe

Gmina Jabłonna to gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim.

Struktura powierzchni:
Według danych z roku 20026, gmina Jabłonna ma obszar 130,98 km², w tym:

użytki rolne: 79%
użytki leśne: 17%

Gmina stanowi 7,8% powierzchni powiatu.

Demografia
Dane z 30 czerwca 2004:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	7547	100	3889	51,5	3658	48,5
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	57,6		29,7		27,9

Informacje ogólne
Władze samorządowe
Charakterystyka
Gospodarka
Kultura i rozrywka
Sport
Historia
Zabytki

Władze samorządowe

Urząd Gminy w Jabłonnie 23-114 Jabłonna Tel. (0-81) 561-05-70 Fax (081) 561-00-65 Elektroniczna Skrzynka Podawcza: jablonna.skrzynkapodawcza.pl
Wójt gminy : mgr inż. Violetta Rudzka

Sekretarz: Regina Filozof
Skarbnik: Krystyna Ziętek
Przewodniczący Rady Gminy: Pomarański Henryk

Charakterystyka

Gmina Jabłonna położona jest w centralnej części województwa lubelskiego w północno-zachodniej części najbardziej zwartego i największego subregionu wyżyny – Wyniosłości Giełczewskiej. Siedzibą gminy jest wieś Jabłonna, która usytuowana jest w środkowo - zachodniej części gminy w dolinie Rzeki Czerniejówki. Pod względem hydrograficznym obszar gminy znajduje się głównie w środkowowschodniej części dorzecza Bystrzycy, w której płyną dwie rzeki: Czerniejówka z prawostronnym dopływem Skrzyniczanką. Gmina obejmuje głównie zlewnię górnej Czerniejówki o powierzchni 56 km2. Jedynie południowo-wschodnie krańce gminy znajdują się w zasięgu dorzecza Radomirki. Według podziału geobotanicznego obszar ten znajduje się w środkowej części krainy zwanej Wyżyną Lubelską (Kondracki 1978).

Odległość z centrum Lublina do Jabłonny wynosi 18 km.Powierzchnia gminy wynosi 13 098 ha. Rozciągłość równoleżnikowa jej obszaru wynosi 17 km, a południkowa 13 km. Granice gminy mają przebieg wyrównany, z wyjątkiem części zachodniej wyciągniętej ku dolinie Kosarzewki. Bezpośrednie sąsiedztwo gminy stanowią: od północy – Głusk, od wschodu – Piaski, od południa – Krzczonów, Bychawa a od zachodu – Strzyżewice. Większość jej obszaru to grunty orne, lasy, sady. Południowo-wschodnia część gminy włączona została do Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego, który zajmuje powierzchnię 14,4 km2 jej obszaru, a otulina parku zajmuje kolejne 33,3 km2. Pozostałe 83,3 km2, znajduje się na Czerniejowskim Obszarze Chronionego Krajobrazu. W skład gminy wchodzi 17sołectw, które liczą 1965 gospodarstw rolnych. Gminę Jabłonna zamieszkuje 7 564 osób

Na terenie gminy prowadzi działalność: Gminna Biblioteka Publiczna z trzema filiami o łącznej liczbie czytelników - 1200, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 5 Szkół Podstawowych, 2 Gimnazja, 3 Przedszkola, Gminny Ośrodek Kultury w Jabłonnie z siedzibą w Piotrkowie, który został oddany do użytku w 1986 roku. W budynku GOK mają swą siedzibę Filia Gminnej Biblioteki Publicznej, Ochotnicza Straż Pożarna oraz Urząd Pocztowo - Telekomunikacyjny. GOK prowadzi działalność w zakresie zajęć plastycznych, zajęcia z rytmiki i tańca, festiwale piosenki dziecięcej, eliminacje małego konkursu recytatorskiego. Ponadto GOK organizuje co roku Gminne Przeglądy Zespołów Śpiewaczych Kół Gospodyń Wiejskich. Na ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu, Zespół Śpiewaczy z Tuszowa wyśpiewał III miejsce w 1988 roku i pierwsze w 1997 roku.

Gospodarka

Na terenie gminy funkcjonuje obecnie 330 firm zarejestrowanych w systemie REGON. W grupie przedsiębiorstw prowadzonych przez osoby fizyczne, branżami dominującymi są: handel detaliczny artykułami spożywczymi i przemysłowymi oraz drobne usługi dla ludności (77,2%), usługi transportowe stanowią 14,4% ogółu przedsiębiorstw, natomiast zakłady produkcyjne zaledwie 8,3% zarejestrowanych.

Ogółem struktura branżowa firm kształtuje się następująco:

zakładów produkcyjnych	5
zakładów transportowych	35
zakładów usługowych i placówek handlowych	22

Liczba podmiotów gospodarczych zatrudniających:

do 10 pracowników	10
od 10 do 50 pracowników	3
od 50 do 100 pracowników	0
powyżej 100 pracowników	0

Największe zakłady pracy (w tym tzw. budżetówka ) według zatrudnienia:

Urząd Gminy Jabłonna	21
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej	5
Zespół Administracyjny Szkół	5
Szkoły	150 (w tym 98 nauczycieli)
Gminny Ośrodek Kultury	3
Bank Spółdzielczy	10
Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska	10
Gminny Ośrodek Zdrowia	10
Gminna Biblioteka Publiczna	3

Zróżnicowanie działalności w gospodarstwach rolnych.
W gminie Jabłonna 79% gospodarstw prowadzi działalność wyłącznie rolniczą, jedynie 9% gospodarstw czerpie również dochody z działalności pozarolniczej, 10% gospodarstw rolnych nie prowadzi żadnej działalności - są to w większości gospodarstwa emerytów i rencistów o słabej kondycji finansowej, produkujące w większości na potrzeby własne.

Kultura i rozrywka

Gminny Ośrodek Kultury z siedzibą w Piotrkowie powstał w 1986 roku i zaczął aktywizować środowisko gminy poprzez kontynuowanie tradycji kulturalnych środowiska.

Otoczył opieką merytoryczną i organizacyjną zespoły śpiewacze na terenie gminy, z Tuszowa i Skrzynic. Jednocześnie mobilizował kobiety w innych miejscowościach do tworzenia nowych zespołów. Zespoły mobilizowane tymi możliwościami dopracowały się własnego, bogatego repertuaru, prezentowanego w zależności od okoliczności: od dożynek gminnych, jasełek w kościołach parafialnych, przeglądach zespołów śpiewaczych po imprezy wojewódzkie i ogólnopolskie.

Dzisiaj gmina może pochwalić się 8 zespołami w miejscowościach: Tuszów, Skrzynice, Czerniejów, Jabłonna I i II, Chmiel, Piotrków I i II. Tradycja organizowania Gminnego Przeglądu Zespołów Śpiewaczych powstała z chwila oddania GOK. Pierwszy przegląd odbył się na początku lutego 1987 r. i tak co roku tradycyjne w tłusty czwartek zespoły śpiewają i przedstawiają obrzędy ludowe spotykając się w ośrodku kultury. W roku 2002 był to już XVI przegląd, w którym uczestniczyło 8 zespołów. Zespoły śpiewacze z terenu gminy Jabłonna zawsze można spotkać na scenie powiatowej, wojewódzkiej i ogólnopolskiej. Największe osiągnięcia zespołów to występy na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu, gdzie zespół z Tuszowa w 1988 roku wyśpiewał - III miejsce, a w roku 1997 - I miejsce, natomiast zespół ze Skrzynic w roku 1994 - otrzymał wyróżnienie.

W roku 2002 staraniem GOK w Piotrkowie oraz WDK w Lublinie ukazała się monografia zespołu śpiewaczego z Tuszowa, która przedstawia sylwetki twórców oraz zbiór 63 pieśni śpiewanych przez zespół, są to przyśpiewki weselne, pieśni biesiadne, miłosne, historyczne, rekruckie, żniwne i dożynkowe, pastorałki i kolędy oraz pieśni o tematyce religijnej.

Aby bardziej zaktywizować środowisko organizowane były w domu kultury kursy i pokazy: kulinarne, kosmetyczne, kroju i szycia.

Sport

Na terenie gminy działają trzy kluby sportowe: "Avenir" w Jabłonnie , Ludowy Klub Sportowy "Rohland" w Tuszowie oraz Piotrkowski Ludowy Klub Sportowy "Piotrcovia" Piotrków. Podstawowymi sekcjami w klubach są sekcje piłkarskie biorące udział w rozgrywkach Klasy A i juniorów oraz sekcja piłkarska w Klasie C.
W 2000 roku w klubie sportowym "Avenir" powstały sekcje siatkówki: żeńskiej i męskiej. Najlepsze wyniki osiąga sekcja juniorów w Klasie A z "Avenir" Jabłonna.
Na terenie gminy znajdują się dwa boiska sportowe do piłki nożnej oraz 3 sale gimnastyczne przy szkołach podstawowych. Baza sportowa jest skromna ale wystarczająca dla potrzeb szkół podstawowych i młodzieży starszej. Młodzież starsza korzysta z sal bezpłatnie. Gmina opłaca dwóch trenerów do piłki nożnej zatrudnianych na czas rozgrywek.

Historia

Pierwsza wzmianka o Jabłonnej pochodzi z 1414 roku. Wówczas zapisano ją jako Jabłonka. W XV stuleciu zwano tę wieś również Jabłonów, chociaż już wówczas, funkcjonowała obecna nazwa tej miejscowości.

W średniowieczu Jabłonna była tenutą królewską. Również inne wsie z terenu dzisiejszej gminy w większości były własnością królewską. Już w 1388 roku król Władysław Jagiełło przeniósł Piotrków na prawa magdeburskie. W 1432 roku, Jagiełło mocą dokumentu erekcji i uposażenia nadał lubelskiemu klasztorowi św. Brygidy wsie Czerniejów i Skrzynice.
Wśród właścicieli części dóbr Jabłonnej w XV i XVI w. wymieniana jest drobna szlachta; warto tutaj wspomnieć o Stanisławie z Jabłonnej, który na początku XVI stulecia był burgrabią lubelskim.

Jabłonna w XVI i XVII stuleciu była majątkiem rodowym Lubienieckich. W 1616 roku Jabłonną odziedziczył Krzysztof Lubieniecki - minister zaboru ariańskiego. Po jego śmierci w 1648 roku majątkiem zarządzali żona Katarzyna i syn Krzysztof. Kilka lat później Katarzyna Lubieniecka, zmuszona trudna sytuacją finansową, zastawiła wieś Szymonowi Węglińskiemu. W czasie najazdu Szwedów na Polskę w szeregu wojsk króla szwedzkiego Karola Gustawa znalazł się m.in. Krzysztof Lubieniecki (syn ministra zaboru ariańskiego). W 1656 roku , gdy wojska szwedzkie zajęły Lublin, Krzysztof Lubieniecki najechał na Jabłonnę, odebrał Węglińskiemu list zastawny, a sam ogłosił się dziedzicem wsi.
W 1801 roku Jabłonnę nabył Joachim Owidzki, siostrzeniec Wybickiego i ulubieniec ordynata Andrzeja Zamoyskiego. W 1818 roku, wówczas poseł Ziemi Lubelskiej na Sejm, Joachim Owidzki został prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Lublinie. Towarzystwo swoim zasięgiem obejmowało cała województwo, a za cel stawiało sobie szerzenie oświaty na wsi. W 1830 roku Joachim Owidzki zmarł, a klęska Powstania Listopadowego ostatecznie położyła kres działalności Towarzystwa. W następnym roku majątek Jabłonna został skonfiskowany i przeszedł pod bezpośredni nadzór zaborcy do połowy XIX wieku (w latach 1842 - 1844 zarządzał nim Aleksander Bieliński). W latach 1860 - 1900 właścicielami Jabłonny byli: Chędzyński, Kłamborski oraz Roman Kozyra. Natomiast w latach 1900 - 1904 majątek należał do Eugeniusza Dębickiego i Mieczysława Baczyńskiego.
W 1912 roku dobra Jabłonna, wraz z folwarkami Wólka i Romanów, nabył na licytacji znany lubelski przemysłowiec Julian Karol Vetter. Majątek obejmował wówczas 500 hektarów ziemi, na jego terenie funkcjonował młyn wodny, gorzelnia, była dobrze rozwinięta hodowla zwierząt oraz stadnina koni. Po śmierci Juliana Vettera w 1915 roku właścicielką Jabłonnej została jego żona Bronisława - pochodząca ze starej szlacheckiej rodziny Karszo - Siedlewskich. Była życzliwa dla miejscowej ludności. Wówczas zabudowania dworskie rozciągały się na południe od parku otaczającego pałac - wzdłuż rzeki Czarniejówki, po obu jej brzegach. Większa część tej zabudowy przetrwała do dzisiejszych czasów, chociaż są w złym stanie technicznym (obecnie niektóre obiekty są remontowane). Do dworu prowadzi droga wysadzona drzewami, zwana Czarną Aleją. Dawniej poruszanie się po niej było zabronione. Po śmierci Bronisławy Vetterowej w 1937 roku majątek odziedziczył usynowiony przez Vetterów, Brunon Jerzy Vetter. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy pozostawili go w spokoju, gdyż nie pozbywali się dobrych gospodarzy. Rodzina Vetterów opuściła Jabłonnę dopiero zimą 1943/44 roku, gdy zbliżała się Armia Czerwona.
W czasach wojny wójtem gminy Jabłonna był Niemiec Müller , który wyjątkowo skrupulatnie przestrzegał praw narzuconych przez okupanta. Między innymi z jego inicjatywy terminowo ściągany kontyngent był w 100% podwyższony w stosunku do innych gmin. Jego egzekwowanie wiązało się z różnymi represjami; często gospodarze byli aresztowani i deportowani do obozów pracy. Taki poczynania wójta potęgowały uczucia nienawiści oraz rodziły odruchy buntu.
Po wojnie majątek ziemski został objęty reformą rolną. Pałac stał się własnością Skarbu Państwa. W pierwszych latach po wojnie mieściła się tam szkoła podstawowa. W 1953 roku pałac przejęła Komenda Wojewódzka MO w Lublinie - początkowo mieściła się tam szkoła milicyjna, potem posterunek. Obecnie pałac jest własnością prywatną.

Zabytki

Nie tylko walory przyrodnicze sprawiają iż gmina Jabłonna jest tak atrakcyjnym regionem, składa się na to również wiele obiektów zabytkowych świadczących o bogatej i ciekawej historii gminy.

O sięgającej w głąb historii przeszłości świadczą zabytki:

Kościół parafialny w Czerniejowie, gdzie już w XV wieku Siostry Brygidki z Lublina miały w Czerniejowie posiadłość ziemską i drewnianą kaplicę obsługiwaną przez ks. kapelana. W latach 1608 - 1611 powstał kościół z cegły i kamienia w stylu Renesansu Kalisko - Lubelskiego. Nowy kościół powstał dzięki Ksieni sióstr Brygidek - Agnieszki Jastkowskiej oraz staraniom księdza Bietkiewicza. W latach 1913 - 1915 kościół został rozbudowany wg projektu arch. Władysława Siennickiego.
Zespół pałacowo - parkowy w Jabłonnie (własność prywatna). Znajdujący się tutaj zespół pałacowo-parkowy zajmuje powierzchnię 3 ha, z czego blisko 2 ha stanowią stawy i rozlewiska. Zabudowę stanowią: dwór, rządcówka i 7 budynków pofolwarcznych (rys.12). Układ kompozycyjny parku wykazuje cechy charakterystyczne dla założeń ogrodowych końca XIX wieku. Stare aleje lipowe i pozostałości regularnych podziałów kwaterowych wskazują na to, że ogród istniał tu wcześniej niż aktualny budynek pałacu i towarzyszył wcześniejszemu dworowi. Na głównej osi kompozycyjnej od frontu znajduje się gazon z podjazdem, otoczony starymi drzewami tworzącymi salon ogrodowy. Od strony elewacji ogrodowej znajduje się parter ogrodowy z wgłębnikiem, zakończony aleją prowadzącą do stawów. Aktualny elektryczny układ parku wskazuje na umiejętność twórcy w łączeniu starego założenia z naturalistycznymi wnętrzami o charakterze krajobrazowym. Szczególnie efektownie przedstawiają się zestawienia różnorodnych drzew i krzewów ozdobnych, a także powiązania widokowe parku ze stawami i ich otoczeniem. Duże walory architektoniczne, przyrodnicze i krajobrazowe obiektu, zachowane do dzisiaj bez większych zmian, stawiają go w rzędzie najlepiej utrzymanych na Lubelszczyźnie (ibidem). Posiadłość ta w XVI wieku stanowiła własność Łęckiego, następnym właścicielem był M. Sobieski, Ożarowski. W XVIII wieku dobra przejął Mrozowicz, następnie w XIX wieku Owidzki, Bieliński. Od 1912 roku posiadłość była własnością Vetterów. W latach osiemdziesiątych właścicielem była Wojewódzka Komenda Policji w Lublinie. Mieściła się tu szkółka policyjna. Obecnie park ten jest własnością prywatną (Inwentaryzacja przyrodnicza...). Park liczy około 700 drzew z 38 gatunków. Dominują lipa drobnolistna Tilia cordata 500 sztuk, świerk pospolity Picea abies 50 sztuk, kasztanowiec pospolity Aesculus hippocastanum 50 sztuk, robinia akacjowa Robinia pseudoacacia 40 sztuk, klon zwyczajny Acer platanoides 30 sztuk, klon jesionolistny Acer negundo, brzoza brodawkowata Betula verrucosa i jesion wyniosły Fraxinus excelsior po 20 sztuk, klon tatarski Acer tataricum 17 sztuk, grab pospolity Carpinus betulus 26 sztuk, modrzew europejski Larix decidua 15 sztuk, żywotnik zachodni Thuia occidentalis 12 sztuk, jawor Acer pseudoplatanus, olcha czarna Alnus glutinosa, żywotnik wschodni Thuia orientalis i topola osika Populus tremula po około 10 sztuk (Fijałkowski, Kseniak 1982). W tym okazami egzotycznymi i rzadkimi są: klon tatarski Acer tataricum o średnicy obwodu 90 cm, jodła jednobarwna Abies concolor 180 cm obwodu, cyprysik Lawsona Chamaecyparis lavsoniana o średnicy obwodu 80 cm, grójecznik japoński Cercidiphyllum japonicum o średnicy obwodu 110 cm, buk pospolity Fagus silvatica Atropunicea o obwodzie 160 cm, świerk kujący Picea pungens o średnicy obwodu 120 cm, choina kanadyjska Tsuga canadensis o średnicy obwodu 90 cm (Wilgat 1992). Natomiast okazami pomnikowymi są: klon tatarski Acer tataricum o 90,9 cm obwodu (sztuk 2), brzoza brodawkowata Betula verrucosa 260 i 250 cm obwodu, głóg jednoszyjkowy Crataegus monogyna o 180 cm średnicy obwodu (7 sztuk), grójecznik japoński Cercidiphyllum japonicum o 110 cm średnicy obwodu (6 sztuk), modrzew europejski Larix decidua o 300 cm średnicy obwodu (9 sztuk), świerk Picea excelsa o średnicy obwodu 270 cm (12 sztuk), lipa szerokolistna Tilia platyphyllos 480 cm obwodu (1 sztuka), żywotnik zachodni Thuia occidentalis 130 cm obwodu (1 sztuka) (ibidem). Podszycie jest zwarte, a stopień zwarcia wynosi 30%. Dominują w nim krzewy należące do 18 gatunków: bez lilak Syringa vulgaris, śnieguliczka Symphoricarpos albus, leszczyna pospolita Corylus avellana (17 sztuk), ligustr pospolity Ligustrum vulgare i porzeczka agrestowata Ribes grossularia (po 15 sztuk), jaśminowiec wonny Philadelphus coronarius (12 sztuk), bez czarny Sambucus nigra (10 sztuk). Do rzadszych krzewów należą: mahonia pospolita Mahonia aquifolium i porzeczka złota Ribes aureum (po 5 sztuk). W runie panują: pokrzywa zwyczajna Urtica dioica, podagrycznik Aegopodium podagraria, trybula leśna Anthriscus silvester, jasnota biała Lamium album, jaskółcze ziele Chelidonium majus, babka zwyczajna Plantago major, wiechlina łąkowa Poa pratensis, życica trwała Lolium perenne, przetacznik ożankowaty Veronica chamaedrys (ibidem).
Zespół pałacowo - parkowy w Tuszowie (własność prywatna).
Cmentarz wojenny w Piotrkowie i Tuszowie.