Powiaty Województwo Lubelskie. Powiaty Lublelskie, powiaty. www.w-lubelskie.pl

Powiat lubelski -> Gmina Krzczonów

Kliknij na gmine, aby otrzymać szczegółowe informacje.

Województwo Lubelskie - Powiat lubelski - Gmina Krzczonów

Dane podstawowe

Gmina Krzczonów to gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim.

Informacje ogólne
Władze samorządowe
Charakterystyka
Infrastruktura
Gospodarka
Kultura i rozrywka
Historia

Władze samorządowe

Urząd Gminy
ul. Spokojna 7
23-110 Krzczonów
e-mail: sekretariat@krzczonow.mbnet.pl
ESP: https://krzczonow.skrzynkapodawcza.pl
tel. (081) 566-40-51, 566-40-53
fax. (081) 566-40-93

Wójt Gminy
mgr Marian Podsiadły

Zastępca Wójta Gminy
mgr Katarzyna Bryda

Skarbnik
mgr Anna Ponieważ

Charakterystyka

Krzczonów jest siedzibą gminy, ośrodkiem administracyjnym, usługowym i kulturalnym dla pozostałych miejscowości. Gmina posiada dobrze rozwinięty układ komunikacyjny, co zapewnia dogodne połączenie poszczególnych miejscowości z gminą, miastem powiatowo-wojewódzkim oraz sąsiednimi ośrodkami gminnymi. Sieć osadnictwa gminy Krzczonów tworzy 27 sołectw. Gmina Krzczonów leży w odległości 33 km od Lublina, w centralnej części Wyniosłości Giełczewskiej i zajmuje powierzchnię128 km2. Zamieszkuje tu 5275 osób - 41 osób na 1 km2. Gmina Krzczonów jest położona w południowo-zachodniej części województwa lubelskiego, w granicach Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego i jej otuliny. Gmina sąsiaduje z następującymi gminami: od północy z Jabłonna i Piaski, od południa Wysokie, od zachodu Bychawa, a od wschodu Rybczewice i Żółkiewka. Roczny budżet gminy wynosi 5.121.267 zł, w tym subwencja oświatowa 1.682.341 zł, z czego na inwestycje przeznacza się ok. 15 % rocznie.

Na terenie gminy funkcjonują:

2 szkoły podstawowe, (Krzczonów tel. 566 - 41 - 10, Kosarzew Dolny 562 10 01)
Gimnazjum w Krzczonowie, ul. Leśna 1, tel. 56 - 64 - 110
3 domy kultury,
5 bibliotek: Kosarzew Dolny, Sobieska Wola, Żuków, budynek Szkoły Podstawowej i Gimnazjum, Gminna Biblioteka ul. Żeromskiego tel.56-64-073
Zespół Szkół im. Wincentego Witosa w Krzczonowie (Liceum Ogólnokształcące i Profilowane oraz Policealne Szkoły Zawodowe i Technikum Uzupełniające),
ul. Kościuszki 5, tel. 56-64-064
Urząd Pocztowy w Krzczonowie, ul. Spokojna 7, tel.56-64-039
Bank Spółdzielczy w Krzczonowie, ul. Partyzantów 3, tel.56 - 64 -034
Ośrodek Zdrowia w Krzczonowie, ul. Żeromskiego 21, tel. 56 - 64 -044
Wiejski Ośrodek Zdrowia w Żukowie, Żuków 1/6a, tel. 56 - 64 - 409

Infrastruktura

W ciągu ostatnich kilku lat rozwiązany został problem zaopatrzenia wsi w wodę, telefonizacji (wszystkie wsie zostały stelefonizowane i zwodociągowane) przeprowadzono modernizację oraz wybudowano ok. 10 km dróg, wybudowana została biologiczno - mechaniczna oczyszczalnia ścieków oraz kanalizacja w Krzczonowie.

Gmina jest zwodociągowana w 100 %, na 27 wsi, posiada pełną sieć telefoniczną (100%). Gmina posiada mechaniczno - biologiczną oczyszczalnię ścieków z punktem wlewnym, tj. możliwością dowożenia ścieków z sołectw nie objętych kanalizacją. Obecnie są skanalizowane 2 sołectwa.

W gminie Krzczonów brak jest wysypiska śmieci, najbliższe znajduje się w odległości 13 km w Bychawie - problem ten częściowo rozwiązują kontenery do gromadzenia odpadów. Brak jest również gazu przewodowego. Sieć dróg publicznych (gminne, powiatowe i wojewódzkie) - 144 km, w tym 78 km o nawierzchni twardej.

Gospodarka

ROLNICTWO
Gmina Krzczonów liczy 2117 gospodarstw rolnych o średniej powierzchni 4,86 ha. Krzczonów jest gminą typowo rolniczą o wysokiej bonitacji gleb z przewagą klas III a i III b. Powierzchnia użytków rolnych wynosi 10.303,55 ha, lasów 1.575,30 ha (w tym nadleśnictwa - 936,24 ha, rolników indywidualnych - 639,06 ha), rzek 18 ha. Główny kierunek produkcji rolnej to produkcja zwierzęca (trzoda i bydło) oraz produkcja roślinna, w której dominuje uprawa rzepaku, pszenicy, jęczmienia i buraków cukrowych. Brak zakładów przemysłowych powoduje znaczne (ukryte) bezrobocie ale jednocześnie nie występuje skażenie środowiska, a tym samym istnieje możliwość rozwoju rolnictwa ekologicznego.

Kultura i rozrywka

HISTORIA KULTURY

Początki ruchu kulturalnego sięgają w gminie 1907 r. kiedy to trójka ludzi dobrej woli: Dadej, Wrona, Plewińska (żona miejscowego dziedzica) założyli wśród młodzieży teatralne kółko amatorskie. Salę teatralną stanowiła dworska stodoła, publiczność i aktorzy - to ludność wiejska. Krzywym okiem na te poczynania patrzyli rodzice, bo młodzież odciągano od pracy. W latach międzywojennych grano już "Balladynę" Słowackiego, "Wesele" Wyspiańskiego. Za dochód z przedstawień kupowano książki, instrumenty muzyczne. Rozwinęło się czytelnictwo. W życiu Krzczonowa i okolic, a zwłaszcza w kształtowaniu społecznej świadomości mieszkańców ogromną rolę w okresie międzywojennym odegrali nauczyciele, którzy nie szczędzili wolnego czasu dla pracy kulturalnej. W Krzczonowie - Józefa Suchtówna, Józef Bara, w Kosarzewie - Zygmunt Sadkowski. Do współpracy angażowali także rolników np. w Olszance zespół teatralny prowadził rolnik Stanisław Soluda, w Żukowie działalnością kulturalną zajmował się Paweł Flor, Tomasz Wójcik, również rolnicy. Do zespołów teatralnych, chóralnych, tanecznych należała młodzież z ZMW "Więź", kobiety z Koła Gospodyń Wiejskich. Miejscem gdzie odbywały się próby zespołów były najczęściej sale szkolne. Tylko Żuków posiadał Dom Kultury. Kwitło hafciarstwo, pisankarstwo, rozwijało się zdobnictwo wnętrz (wycinanki, pająki) i przedmiotów obrzędowych jak rózgi weselne, wieńce dożynkowe. Był to region rozśpiewany i roztańczony. Szczególnie okres późnej jesieni i zimy stwarzał ku temu warunki. Wówczas odbywały się próby zespołów, kobiety schodziły się na porządki, skubanie pierza, haftowanie. W 1927 r. w Krzczonowie zorganizowano wystawę rolniczą będącą przeglądem osiągnięć miejscowego rolnictwa, zwłaszcza w dziedzinie hodowli. Wystawa została zorganizowana dzięki współpracy Kółka Rolniczego i Koła Gospodyń Wiejskich. Mieszkańców gminy łączy wspólne pieśni, stroje, wspólne potrzeby gospodarcze. Wyrazem tych zespołowych poczynań stało się działanie Spółdzielni Spożywców i Oszczędnościowo - Pożyczkowej, a w latach dwudziestych Spółdzielni Mleczarskiej. W okresie międzywojennym powstała tu również Ochotnicza Straż Pożarna i Koła Gospodyń Wiejskich. Krzczonów w latach 70 - 90 przeżywa rozkwit. Ulega rozbudowie i modernizacji. Powstaje Spółdzielnia Mieszkaniowa, blok dla 24 rodzin. W 1986 r. powołano Komitet Budowy nowego budynku przedszkola, które mieściło się dotąd w 100 letnim budynku podworskim. 7 II 1971 r. w Krzczonowie odbyło się 15 - lecie Powiatu Bychawskiego. Był to zarazem wielki przegląd kultury w Krzczonowie. Wystąpiła 30 - osobowa orkiestra OSP, której najstarsi muzycy pamiętali założyciela, księdza Słowakiewicza. Na klarnecie grał wtedy laureat głównej nagrody Kazimierskiego festiwalu - Leon Różański. Wystąpił też nowo założony kabaret "Rzep". Towarzyszyły wystawy, konkursy i spotkania.

Historia

Historia osady Krzczonów sięga odległych czasów. Jako dowód przytoczyć można znajdowane tam krzemienne narzędzia: siekierki, noże, skrobacze, wreszcie skorupy naczyń, których wiek określono na 2000 lat. Innym dowodem jest "cmentarzysko pogańskie" zwane obecnie "szwedzkie mogiły". Znajduje się ono na gruntach Nadleśnictwa w Krzczonowie na uboczu wsi. Na wysokim wzniesieniu wśród pól w kępie starych drzew znajdują się trzy kopce. Istnieje przypuszczenie, że usypano je w X wieku. Pierwsza wzmianka o Krzczonowie w dokumentach pojawiła się w 1136 roku w bulli papieża Innocentego II. Bulla nie lokalizuje bliżej wsi, które wymienia. Dokument ten wyjaśnia pochodzenie nazwy. W 1902 r. Władysław Koźmian rozpętał burzę wokół sprawy pochodzenia nazwy. Stwierdził, że Krzczonów otrzymał swoją nazwę od tego "że tu chrzcili się Arianie lubelscy w wieku dojrzałym, nurzając się w wodzie, bo chrzest dzieciom udzielony poczytywali za nieważny". W dyskusji głos zabrali wybitni językoznawcy i historycy: Jan Michał Rozwadowski, Aleksander Bruckner, Karol Potkański. Spór nie przyniósł wyjaśnienia etymologii nazwy. W latach dwudziestych Aleksander Kossowski kategorycznie zaprzeczył pobytowi Arian w Krzczonowie, a już współcześnie Stefan Wojciechowski biorąc pod uwagę biograficzne analogie w lokalizacji czterech polskich Krzczonowów oraz administracyjno - kościelne zjawisko rozwoju biskupstwa krakowskiego doszedł do wniosku, że każda z tych miejscowości leży na wywierzyskach źródeł. Źródła te wytryskują ze skalistych podłoży u stóp wzgórz, dawniej obficie zalesionych, a więc najlepszych dla celów pierwotnego osadnictwa. Każdy z Krzczonowów leżał dawniej na pograniczu biskupstwa krakowskiego - Krzczonów lubelski na krańcu wschodnim, a więc dotąd sięgały wpływy dynastii Przemyślidów w X wieku. Stąd też nazwa Krzczonów wywodzi się od staroczeskiego "krscon" oznaczającego krynicę, źródło. Pierwsza pisemna wiadomość bezspornie odnosząca się do Krzczonowa lubelskiego pochodzi z 1291 r. Występuje w przywileju Władysława II czeskiego, w którym oddaje między innymi tę wieś we władanie panów sandomierskich. W 1354 r. Krzczonów zabrano Piotrowi Pszczonce i od tego roku należał do zamku lubelskiego. Krótko mówiąc Krzczonów był od 1354 r. wsią królewską i pozostał nią aż do rozbiorów Polski; w 1358 r. król Kazimierz Wielki lokował Krzczonów na prawie niemieckim. Wtedy to wieś otrzymała herb - na tarczy dwa skrzyżowane klucze piórami skierowane ku dołowi i kazimierzowska korona nad tarczą. W 1413 r. Władysław Jagiełło potwierdził tę lokalizację. Mieszkańcy wsi służyli w utworzonej przez Stefana Batorego piechocie wybranieckiej zdobywając uznanie króla. W dowód wdzięczności Batory w 1582 r. podarował parafii Krzczonów dzwon. Wycofujące się w 1915 r. wojska rosyjskie wywiozły trzy piękne dzwony - wśród nich dzwon fundacji królewskiej. Z epoką Batorego wiąże się nazwa Krzczonów - Sołtysy. Pochodzi od sołtysów łanowych czyli wybrańców, obdarowanych ziemią, zwolnionych od pańszczyzny i wszelkich powinności na rzecz starosty. Rodziny te otrzymywały pisemne potwierdzenia od króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Augusta III. Każda z osad wybranieckich posiadała do 30 mórg ziemi ornej. Ponadto sołtysi łanowi mieli prawo do wolnego wyrębu w lesie, do 1/3 części ryb w stawach, produkcji gorzałki na własny użytek, otrzymywali do sześciu mórg lasu na własność oraz płacili o 1/3 mniej podatku gruntowego. W połowie XVII wieku Krzczonów i okoliczne wioski ucierpiały od najazdów szwedzkich, kozackich i tatarskich. W lutym 1656 r. wojska koronne wsparte przez chłopską partyzantkę rozbiły w lesie między Krzczonowem - Sołtysy, a Żukowem duży oddział armii szwedzkiej tak, że "ani jeden świadek klęski nie uszedł". Spora ilość trupów leżała na pobojowisku do maja. Rozkładając się zatruwały powietrze nieznośnym fetorem, stąd miejsce bitwy nazwano później "śmierdzące", nazwa utrzymała się do dziś. Miejscowy pleban skłonił chłopód by pogrzebali Szwedów, bo inaczej może szerzyć się zaraza. Żołnierzy pogrzebano na miejscu bitwy, a starszyznę szwedzką przywieziono do Krzczonowa, ale jako innowierców nie pochowano ich na cmentarzu kościelnym, tylko na starym "cmentarzysku pogańskim". Odtąd cmentarzysko przedhistoryczne nazwano "szwedzkimi mogiłami'. W latach potopu szwedzkiego młodzież i mężczyźni w sile wieku walczyli w oddziałach chłopskiej partyzantki z wojskami księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego, który zbrojnie najechał Polskę planując jej rozbiór razem ze Szwedami. W 1673 r. chłopscy dragoni z Krzczonowa brali udział w bitwie z Turkami pod Chocimiem. Wieś była królewska, ale król przyznał ją w dzierżawę możnym panom, którzy łupili skórę z chłopów bez m i ł o s i e r d z i a. Rósł chłopski opór przeciwko samowoli dzierżawców. W latach 1702 - 1705 dochodziło do buntów chłopskich. Na polach płonęły pańskie stogi. I wojna światowa obudziła nowe nadzieje na odzyskanie niepodległości. Krzczonowiacy nie szczędząc krwi w walce o wolność zasilili szeregi Legionów Polskich, POW. W 1937 r. chłopi regionu krzczonowskiego czynnie wystąpili przeciw rządom sanacji, włączając się do zorganizowanego i kierowanego przez Stronnictwo Ludowe strajku chłopskiego. W latach 1939 - 1944 teren gminy Krzczonów stanowił aktywne środowisko walki z niemieckim najeźdźcą. Opór społeczności rozpoczął się od pierwszych dni okupacji. Na umocnienie postaw patriotycznych wpływ miały bogate tradycje ludowe oraz walk społeczno - narodowych. W gminie powstały i aktywnie działały konspiracje wojskowe ZWZ - AK i BCH. W ich szeregach znaleźli się inteligenci - urzędnicy gminy, nauczyciele oraz przede wszystkim chłopi, mężczyźni i kobiety. Kobiety były zrzeszone w Ludowym Związku Kobiet. One to wywierały znaczący wpływ na życie gminy. Były organizatorkami opieki nad ukrywającymi się jeńcami radzieckimi, uciekinierami z obozu na Majdanku, Żydami i Polakami. Ukrywały i leczyły rannych partyzantów. Dzięki ich pomocy rozwijało się tajne nauczanie. Działalność kobiet była szkołą patriotycznego wychowania dla ludzi młodych.