Powiaty Województwo Lubelskie. Powiaty Lublelskie, powiaty. www.w-lubelskie.pl

Miasto na prawach powiatu Biała Podlaska

Województwo Lubelskie - Miasto na prawach powiatu Biała Podlaska

Dane podstawowe

Biała Podlaska – miasto, powiat grodzki w północnej części województwa lubelskiego, stolica województwa bialskopodlaskiego w latach 1975-1998.

Miasto położone jest na Południowym Podlasiu w dolinie rzeki Krzny – lewego dopływu Bugu, w odległości 36 km od granicy z Białorusią.

Informacje ogólne
Władze samorządowe
Gospodarka
Kultura i rozrywka
Sport
Historia
Zabytki

Władze samorządowe

Urząd Miasta Biała Podlaska
ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 3
21-500 Biała Podlaska

Prezydent miasta Biała Podlaska

Andrzej Czapski
tel. 083 343 22 20
e-mail: prezydent@bialapodlaska.pl
www.andrzejczapski.pl

I Zastępca Prezydenta Miasta
Waldemar Godlewski
tel.: 083 343 22 20
e-mail: prezydent@bialapodlaska.plSkarbnik Miasta

Skarbnik Miasta
Władysław Makarewicz
tel. 083 341 61 67

Gospodarka

Przemysł włókienniczy reprezentowały niegdyś zakłady Biawena, powstałe w latach 1967-1970.

Miasto kojarzone było także z Bialską Fabryką Mebli i Przedsiębiorstwem Produkcyjno-Doświadczalnym Robotów Przemysłowych "Techma-Robot", które po przekształceniu w 1999 r. w spółkę z o.o. pod nazwą "Techma-Robot" zajmuje się produkcją specjalistycznych maszyn i urządzeń dla różnych branż przemysłu w kraju i za granicą.

Ostatnio wzrasta rola Białej Podlaskiej jako centrum handlowo-usługowego. Miasto utrzymuje kontakty handlowe z państwami byłego ZSRR. Organizowane są tu Nadbużańskie Targi Rolno-Przemysłowe i Targi Pogranicza Wschód-Zachód.

W 2005 r. został utworzona specjalna tzw. Bialska Strefa Aktywności Gospodarczej – wydzielona przemysłowo-handlowa dzielnica miasta.

Kultura i rozrywka

Galerie
* Galeria Podlaska - Miejski Ośrodek Kultury ul. Warszawska 12
* Galeria autorska Janusza Maksymiuka ul. Sidorska 2k
* Galeria Ulica Krzywa ul. Narutowicza 23B

Muzea
* Muzeum Południowego Podlasia ul. Warszawska 12

Kina
* Kino Merkury, ul. Brzeska 43, 282 miejsca, Dolby digital

Domy Kultury
* Miejski Ośrodek Kultury, ul. Warszawska 11-12C
* Osiedlowy Dom Kultury, ul. Zygmunta Augusta 6
* Klub Kultury Piast, ul. Spółdzielcza 4
* Osiedlowy Klub Kultury Eureka, ul. Orzechowa 34

Chóry
* Chór Parafii Chrystusa Miłosiernego Schola Cantorum Misericordis Christi pod dyrekcja Pana Piotra Karwowskiego !!!

Sztuka ludowa
W mieście działa wiele zespołów ludowych, kultywujących kulturę Podlasia. Należą do nich zespół chóralny, zespół taneczny i kapela ludowa. Biała Podlaska jest także znanym od XVII wieku ośrodkiem garncarskim. Współcześnie pracujący Kazimierz i Ludwik Rogowscy słyną z wyrobu ceramiki siwej tzw. siwaków. W mieście podziwiać można również prace rzeźbiarza Tadeusza Niewiadomskiego. Herb Białej wykonany został przez Zbigniewa Ulatowskiego

Prasa
* Słowo Podlasia, Podlaska Oficyna Wydawnicza Sp. z o.o. – ul. Warszawska 13
* Gazeta Bialska, redakcja – ul. Terebelska 60B
* Dziennik Wschodni, oddział w Białej Podlaskiej, redakcja – ul. Warszawska 13
* Tygodnik Lubelski, redakcja – ul. Kraszewskiego 4

Radio
* Radio Biper, internetowe radio w Białej Podlaskiej, ul. Janowska 66A
* Katolickie Radio Podlasia, ul. Brzeska 33A
* Radio Lublin S.A., Plac Wolności 12

Sport

Kluby sportowe

Klub Sportowo-Rekreacyjny "TKKF Krzna"
ul. Spółdzielcza 4
rekreacja

Bialskie Stowarzyszenie Koszykówki "KADET"
Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego
ul. Akademicka 2
Koszykówka chłopców

Miejski Klub Sportowy "Podlasie" (Wpis w KRS)
ul. M. J. Piłsudskiego 38
Piłka nożna chłopców i mężczyzn

Międzyszkolny Klub Sportowy
ul. M. J. Piłsudskiego 38
Lekka atletyka, pływanie, akrobatyka sportowa, taekwon-do

Bialski Klub Sportowy "GEM"
Aleja 1000-lecia 2A
Tenis ziemny

Klub Sportowy AZS-AWF
Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego,
ul. Akademicka 2
Lekka atletyka, pływanie, piłka siatkowa, koszykowa, ręczna, nożna, podnoszenie ciężarów, gimnastyka

Klub Sportowy
Zakład Karny
ul. Prosta 33
Siatkówka mężczyzn

Klub Szachowy "MOK 64"
ul. Warszawska 11
szachy

Miejski Klub Sportowy "Bialska Liga Szóstek Piłkarskich"
Ul. Sidorska 34a/12
Piłka nożna mężczyzn

Klub Sportowy Wushu
Ul. Orzechowa 34
Sztuki walki

Klub Sportowy KSRED Sielczyk
Ul. Sielczyk 4A
Piłka nożna

Historia

W dokumentach historycznych po raz pierwszy Biała Podlaska pojawiła się w 1481 r. Jej pierwszymi właścicielami byli Iliniczowie, za założyciela uchodzi Piotr Janowicz przydomek "Biały" – wojewoda trocki, hetman Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym okresie Biała znajdowała się w województwie brzeskim w Wielkim Księstwie Litewskim. W II połowie XVI wieku miasto przeszło we władanie rodu Radziwiłłów, miało to miejsce w 1569 r. na podstawie zapisu w księgach ziemskich. Okres ten, trwający dwa i pół wieku, przyniósł rozkwit i przyczynił się do szybkiego rozwoju miasta, przez długi czas zwanego Białą Książęcą lub Białą Radziwiłłowską. W 1622 r. Aleksander Ludwik Radziwiłł buduje fortecę i zamek. Z fundacji Krzysztofa Ciborowicza Wilskiego założono w 1628 Akademię Bialską, która od 1633 r. istniała jako filia Akademii Krakowskiej (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. J.I. Kraszewskiego).

W latach 1655-1660 miasto zostało znacznie zniszczone przez Szwedów, wojska Rakoczego i kozaków Chowańskiego. Jednak za sprawą Michała Radziwiłła i jego żony Katarzyny z Sobieskich szybko podniosło się z upadku. W 1670 r. Michał Kazimierz Radziwiłł nadał miastu prawo magdeburskie oraz herb: Michał Archanioł stojący na smoku.

W XVII wieku miasto znane z produkcji sukna i fajansów, później także z przeróbki drewna.

W 1720 Anna z Sanguszków Radziwiłłowa rozpoczyna budowę wieży i bramy wjazdowej (obecnie są to najciekawsze resztki zamku). Miasto i zespół pałacowy w XVIII wieku wielokrotnie niszczone (między innymi w czasie wspomnianych już wojen szwedzkich czy w okresie prześladowań Unitów Podlaskich pod koniec XIX wieku) i odbudowywane. Ostatni spadkobierca Dominik Radziwiłł, pułkownik wojska polskiego, umiera we Francji 11 listopada 1813 roku. Pałac jako ruinę rozebrano w 1883 roku, obecny stan samej fortecy i resztek zespołu pałacowego kiepski.

W Białej Podlaskiej uczęszczał do męskiego gimnazjum pisarz Józef Ignacy Kraszewski. Zostało ono nazwane jego imieniem.

Kolejny szybki rozwój miasta miał miejsce w okresie międzywojennym, powstała wówczas fabryka Raabego, elektrownia miejska, a w latach 1923-1939 istniała Podlaska Wytwórnia Samolotów (PWS). Produkowała ona samoloty wojskowe zarówno licencyjne (Potez XXV, RWD-8) jak i własnej konstrukcji (myśliwiec PWS-1, samolot szkolny PWS-26). Majątek Podlaskiej Wytwórni Samolotów został rozgrabiony przez okupantów radzieckich po 17 września 1939 roku.

W 1975 r. Biała Podlaska została stolicą województwa, co przyczyniło się do dwukrotnego zwiększenia liczby jej mieszkańców w ciągu 20 lat. Po reformie administracyjnej w 1999 roku ma status powiatu grodzkiego i wiele uprawnień predestynujących ją do roli głównego ośrodka administracyjnego regionu.

Zabytki

Biała Podlaska ma bogatą przeszłość historyczną o czym świadczą liczne zabytki architektoniczne. Najważniejszym obiektem zabytkowym jest Zespół Zamkowy Radziwiłłów pozostałość dawnego zamku zbudowanego na planie gwiazdy pięcioramiennej z pięcioma bastionami otoczonymi fosą i wałem ziemnym. Zespół przylega do ulicy Warszawskiej oraz Zamkowej, od zachodu graniczy z zabudową miejska, a od południa z doliną Krzny. Budowę zespołu rozpoczął Aleksander Ludwik Radziwiłł, kontynuowali jego następcy. Na początku XVIII w. uzyskał ostateczny swój wygląd. Wybudowany w jego obrębie dziś nieistniejący pałac., w XVII w., stanowił wzór dla innych tego typu obiektów w Polsce. Zachowane fortyfikacje ziemne stanowią rzadki przykład umocnień ziemnych "szkoły staroholenderskiej". Poza fortyfikacjami zachowały się:

1. Brama wjazdowa zbudowana w 4 ćw. XVII w. z fasadą komponowaną na wzór łuku tryumfalnego, osłaniająca prostokątne wnętrze. Kolumnową fasadę zdobią liczne elementy dekoracyjne: boniowanie, popiersia, panoplia i płaskorzeźby.

2. Wieża wjazdowa zwana wartowniczą, wybudowana została w pierwszej połowie XVII w., połączona ćwierćkolistą szyją bramną z bramą wjazdową, przykryta dachem namiotowym z hełmem, latarenką i galeryjką, posiada sześć kondygnacji. Obecnie jest to siedziba Muzeum Południowego Podlasia.

3. Trzy oficyny wybudowane przed 1709 r. flankują dawny dziedziniec paradny, zamieniony w XIX w. na park miejski. Skrzydła oficyn północnych leżące naprzeciwko wieży, po obu stronach szerokiego i otwartego na park dziedzinca. Budynek wschodni to tzw. oficyna północno-wschodnia, w którym obecnie mieści się Miejska Biblioteka Publiczna. Zachodni budynek łączy się z długim, parterowym budynkiem oficyn zachodnich, w pn.-zach. miesci się Szkoła Muzyczna, a w oficynie zachodniej Miejski Ośrodek Kultury.

4. Wieżyczka wschodnia z pierwszej poł. XVII w., wolnostojąca w głębi parku, w stylu barokowym, dwukondygnacyjna, przykryta kopułą i dachem namiotowym.

5. Późnorenesansowa kaplica zamkowa z ok. 1620 r. (pierwszej połowy XVII wieku), ze sklepieniem kolebkowym i dwuspadowym dachem.

6. Zespół szpitalny, fundacji Radziwiłłów. Budynek główny z pierwszej połowy XVIII w., budynek ochronki przekształcony w XIX wieku. W głębi najstarszy, zachowany, bialski cmentarz, z pierwszej połowy XVIII w.