Powiaty Województwo Lubelskie. Powiaty Lublelskie, powiaty. www.w-lubelskie.pl

Powiat lubelski

Kliknij na gmine, aby otrzymać szczegółowe informacje.

Województwo Lubelskie - Powiat lubelski

Dane podstawowe

Powiat lubelski - powiat w Polsce (województwo lubelskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Lublin.
W skład powiatu wchodzą:
* gminy miejsko-wiejskie: Bełżyce, Bychawa
* gminy wiejskie: Borzechów, Garbów, Głusk, Jabłonna, Jastków, Konopnica, Krzczonów, Niedrzwica Duża, Niemce, Strzyżewice, Wojciechów, Wólka, Wysokie, Zakrzew
* miasta: Bełżyce, Bychawa

Demografia
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
ogółem	139 429	100	71 085	51	68 344	49
miasto	12 388	100	6421	51,8	5967	48,2
wieś	127 041	100	64 664	50,9	62 377	49,1

Informacje ogólne
Władze samorządowe
Kultura i rozrywka
Walory turystyczne
Szlaki turystyczne
Historia
Zabytki

Władze samorządowe

Starostwo Powiatowe w Lublinie
ul. Spokojna 9
20-074 Lublin
tel. 081 532 21 26
fax. 081 534 73 73
starostwo@powiat.lublin.pl

Godziny pracy:
poniedziałek,środa,czwartek: 7.30 - 15.30
wtorek: 7.30 - 16.00
piątek: 7.30 - 15.00

Starosta Lubelski
Paweł Pikula

Pełniona funkcja:
- Starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.
- Starosta opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

Wicestarosta Lubelski
Marek Kwiatkowski

Pełniona funkcja:
- Starosta może upoważnić wicestarostę do wydawania w jego imieniu decyzji, o których mowa w Art. 38. ust. 1, Dz.U. 1998 Nr 91 poz. 578
- W przypadku nieobecności Starosty z powodu urlopu, choroby, delegowania lub innych przyczyn – zastępuje Starostę.

Kultura i rozrywka

Gminny Ośrodek Kultury w Jabłonnie z/s w Piotrkowie

23-100 Jablonna,
tel. 081 561 30 21.

e-mail: GokPiotrkow@wp.pl
www.gokpiotrkow.bnx.pl

Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Jastkowie z/s w Dąbrowicy

Dąbrowica 133, 21-008 Tomaszowice,
tel. 081 502 08 27

e-mail: gokja@wp.pl
www.gokis.jastkow.pl

Gminny Ośrodek Kultury w Niedrzwicy Dużej

ul. Lubelska 10,
133, 24-220 Niedrzwica Duża,
tel.081 517 51 59

e-mail: izabela.mazurek@niedrzwicaduza.pl
www.niedrzwicaduza.home.pl

Regionalny Ośrodek Kultury i Sportu w Krzczonowie

ul. Żeromskiego 8, 23-110 Krzczonów,
tel. 081 566 40 74

e-mail: rokiskrzczonow@tlen.pl
www.rokis.pl

Centrum Kultury i Promocji Gminy Strzyżewice z/s w Piotrowicach

23-107 Strzyżewice,
tel. 081 562 80 74,

www.strzyzewice.lubelskie.pl

Gminny Ośrodek Kultury w Wojciechowie

24-204 Wojciechów 9,
tel./fax 081 517 72 10, 081 517 76 22

e-mail: kowale@kowale.com.pl
www.kowale.com

Walory turystyczne

Co warto zobaczyć:

Bychawa - kościół parafialny z XVIw., dzwonnica drewniana z1860r., Podzamcze Bychawskie - od XVIw. stał tu zamek, zmieniający kilkakrotnie właściciela, przebudowany w 1730r. przez Dominika Stasińskiego na pałac. Zanim został opuszczony w 1888r. znajdował się w rękach kilku znaczących rodzin m.in. Scypiów, Łaniewskich. Czas i beztroska ludzi doprowadziły okazały pałac do ruiny. Najlepiej zachowała się ściana zachodnia z przyległymi alkierzami.

Dąbrowica - wznosił się tu renesansowy pałac, gniazdo rodowe Firlejów. Rozbudował go Mikołaj Firlej - wojewoda sandomierski i starosta lubelski. Do dziś przetrwała jedna wieża i arkada logii. W końcu lat 70 wybudowano Międzynarodowy Dom Spotkań w którego bryłę wkomponowano zabytkową wieżę.

Bełżyce - Grabów dawny środek różnowierczy, zachowany rynek z parterowymi domami z XIXw., późnorenesansowy kościół ze sztukateriami typu lubelskiego. Cmentarz żydowski (w latach 1940-1943 istniało w Bełżycach Getto dla Żydów - masowe egzekucje) Babin - wieś na Równinie Babińskiej będącej w XVI-XVIIw. parodią państwa, zespół dworsko folwarczny z XIX/XXw.

Dys - wieś w malowniczej dolinie Ciemięgi na Płaskowyży Nałęczowskim - Kościół z II połowy XVIw. wyposażenie rokokowe z XVIIIw.

Garbów - fragment dawnego zespołu dworskiego w parku nad Stawami neogotycki kościół z 1911r.

Głusk - w dolinie Czerniejówki, ratusz zwany Murowańcem, późnobarokowy z poł. XVIIIw. Kościół parafialny z XVIIIw. Ciekawą polichromią.

Jakubowice Murowane - wieś nad Bystrzycą, znana z zamku Teczyńskiego z XVIw. przebudowany obecnie opustoszały i zniszczony.

Krzczonów - na Wyniosłości Giełczewskiej , dawna wieś królewska leżąca w Krzczonowskim Parku Krajobrazowym. Kościół parafialny z poł. XVIIw., żywe tradycje ludowe (obrzędy weselne, rękodzieło, stroje). polska zima

Osmolice - wieś w dolinie Bystrzycy, dawny pałac Grabowskich i Stadnickich, stary park ze stawami, drewniany młyn.

Pszczela Wola - muzeum pszczelarstwa, skansen pszczelarski.

Wojciechów - duża wieś letniskowa, ośrodek agroturystyki na Płaskowyżu Nałęczowskim, gotycko-renesansowa wieża tzw. Ariańska, tradycje Kowalskie - muzeum. Ogólnopolskie Spotkania Kowali i Ogólnopolskie Warsztaty Kowalskie. Późnobarokowy kościół drewniany z bezcennymi kurdybanami (skóry o bogatym ornamencie tłoczonym, malowane i złocone).

Leonów gm. Niemce - ferma strusi afrykańskich (możliwość zwiedzania).

Radawiec - gm. Konopnica - lotnisko - Aeroklub Lubelski - przeloty na zamówienie tel. (081) 503-07-90

Środowisko naturalne

Gospodarzami terenów leśnych Powiatu Lubelskiego są 4 nadleśnictwa: Lubartów, Puławy, Krasnystaw i Świdnik.W granicach powiatu znajdują się 2 parki krajobrazowe (Krzczonowski i Kozłowiecki) oraz 4 obszary chronionego krajobrazu (Chodelski, Czerniejowski, Dolina Ciemięgi, Kozi Bór)

Krzczonowski Park Krajobrazowy - utworzono w centrum Wyżyny Lubelskiej. Charakteryzuje się falistym terenem rozciętym głęboko dolinami rzecznymi o stromych zboczach. Ostańce denudacyjne i wąwozy to główne formy rzeźby tego terenu. Duża różnorodność i mozaikowatość gleb wpływa na zróżnicowanie i bogactwo zespołów roślinnych. Występują tu olsy, łęgi, lasy dębowo-grabowe z domieszką buka, świetliste dąbrowy, bory mieszane, murawy i zarośla kserotermiczne, torfowiska niskie, łąki trześlicowe, zespoły roślinności wodnej ruderalnej i segetalnej.

Kozłowiecki Park Krajobrazowy - największy w pobliżu Lublina kompleks leśny. Najcenniejsze przyrodniczo tereny są położone w wilgotnych partiach dolin łąk (łęgi wierzbowo-topolowe i jesionowe oraz bory bagienne i trzęślicowe). Wśród rzadkich gatunków na uwagę zasługują m.in. paproć, skrzyp zimowy, widłak jałowcowaty, turówka leśna.

Do najważniejszych pomników przyrody Powiatu Lubelskiego należą:

aleja lipowa - Nasutów - Dys - Pólko ok. 900 sztuk lip liczących ponad 100 lat - największy pomnik przyrody na Lubelszczyźnie
4 kasztanowce (obw. 301-382cm) - Tomaszowice
klon srebrzysty (obw. 600cm) - Ciecierzyn ? Aleja Rohlandów dł. 520m - 92 szt. lip - Pszczela Wola
korkowiec amurski (obw. 180 cm) - Pszczela Wola
miłorząb chiński (obw. 150 cm) Pszczela Wola

Szlaki turystyczne

Historia

Najstarsze ślady bytności człowieka w okolicach Lublina pochodzą ze schyłku młodszej epoki kamiennej (koło Miłocina znaleziono ślady grobowca kamienno-ziemnego, datowanego na ok. 3 tys. lat p.n.e.). W VII wieku w Lublinie istniał zespól osadniczy, a okolice zamieszkiwali Lędzanie, należący zapewne do państwa Wiślan (w okolicy Majdanu Krężnickiego znaleziono kurhan, w Motyczu i Garbowie odkryto wczesnośredniowieczne grodziska).

W państwie pierwszych Piastów omawiane tereny były traktowane jako peryferyjne, mniej znaczące od innych. W czasie rozbicia dzielnicowego Lubelszczyzna należała do dzielnicy sandomierskiej. Zapoczątkowano wówczas sprzedaż bądź też nadawanie książęcych ziem możnym lub Kościołowi; rozwinęło się w ten sposób osadnictwo. Kiedy w 1317 roku Lublin uzyskał prawa miejskie, Władysław Łokietek wydał zgodę na lokację kompleksu majątkowego Firlejów m.in. w Dąbrowicy i w Motyczu, które to dobra stanowiły wcześniej własność książęcą. Na znaczenie Lubelszczyzny wpłynął w tym czasie rozwój dróg handlowych biegnących ze Śląska i państwa krzyżackiego na Ruś i nad Morze Czarne.

Osadnictwo drobnomieszczańskie nasiliło się tu za panowania Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego. Za Jagiellonów Lubelszczyzna stała się dzielnicą centralną, zyskała na znaczeniu gospodarczym i politycznym. Własność ziemska przechodziła z rąk królewskich w posiadanie szlachty; powstał system gospodarki folwarcznej.

W XVI wieku Lublin stał się oś Grabów rodkiem ruchu różnowierczego. Do szlachty walczącej z Kościołem należeli m.in. Szamotulscy z Dysa, Firlejowie z Dąbrowicy, Gorajscy z Krężnicy. W XVII wieku, w okresie powstania Chmielnickiego na Ukrainie, nasiliły się antyszlacheckie wystąpienia chłopów. Później mieszkańcy Lublina i okolic brali udział w powstaniu kościuszkowskim. Po upadku powstania na Lubelszczyźnie okolice miasta przeszły pod władanie sił rosyjskich, później austriackich. W 1809 roku, podczas wojny Francji z Austrią, gdy Lublin został, zajęty przez korpus ks. Józefa Poniatowskiego, do wojska garnęli się ochotniczo chłopi. Gdy w końcu Lubelszczyzna znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego, mieszkańcy ponosili ciężary związane z utrzymywaniem i rozbudową armii napoleońskiej. W styczniu 1813 roku miasto zajęły wojska rosyjskie. Po Kongresie Wiedeńskim Lublin i okolice weszły w skład Królestwa Polskiego. Po upadku powstania listopadowego w 1831 roku narastały silne antagonizmy między dworem i wsią. W latach 1861-1862, na wieść o zniesieniu poddaństwa chłopów w Rosji miały miejsce ruchy chłopskie, stłumione przez władze carskie. Po upadku Powstania Styczniowego na Lubelszczyźnie po klęsce pod Fajsławicami (24 sierpnia 1863 roku), mimo ogromnych strat: wyniszczenie młodzieży, wyroki śmierci i zesłania, ruina gospodarcza - doszło jednak do uwłaszczenia chłopów.

Wreszcie pod koniec XIX wieku nastąpiło ożywienie rolnictwa i hodowli. Gospodarstwa folwarczne w okolicach Lublina posiadali m. in.: Czetwertyński (Jastków) i Broniewski (Garbów). Podczas wystąpień w 1905 roku we wsiach Lubelszczyzny miały miejsce liczne rozruchy - chłopi odmawiali płacenia podatków, bojkotowali pobór do wojska, manifestowali polskość. W czasie I wojny światowej 30 lipca 1915 roku Lublin został zajęty przez Austriaków. Front zostawił za sobą znaczne spustoszenie - zniszczono całe wsie. Okupant austriacki prowadził rabunkową gospodarkę. We wsiach tworzyły się opozycyjne komitety folwarczne.

W okresie międzywojennym okolice Lublina były zaniedbane pod względem gospodarczym, rezultatem ustawy o reformie rolnej z 1925 roku było zmniejszenie obszaru folwarków.

Po wybuchu II wojny światowej, gdy 17 września 1939 roku hitlerowcy zajęli miasto, na mieszkańców wsi nałożono maksymalne kontyngenty. Lubelszczyzna miała być Grabów rezerwatem dla Żydów z całej Europy. Z początkiem 1940 roku zaniechano tej koncepcji, planując tworzenie rejonu nasiedleńczego dla Niemców. Zanim doszło do realizacji tego antypolskiego planu, rozlokowano w 1940 roku we wsiach Lubelszczyzny ludność polską, wysiedloną z terenów włączonych do Rzeszy. Okolice Lublina nabrały znaczenia strategicznego przed napaścią Niemców na ZSRR. a społeczeństwo organizowało tu ruch oporu od początku okupacji. Partyzanci Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Gwardii Ludowej (później Armii Ludowej) uwalniali młodzież polską z obozów pracy, prowadzili dywersję kolejową, próbowali zapobiegać pacyfikacjom wsi. W okolicach Motycza walczył m. in. oddział F. Wolińskiego ps. "Franek", koło Garbowa - oddział S. Jegiera ps. "Emil", na terenie Jastkowa -oddział A. Sarkisowa ps. "Szaruga".

W nocy z 22 na 23 lipca 1944 roku podeszły pod Lublin wojska I Frontu Białoruskiego. Następnie 24 lipca skapitulowała niemiecka załoga miasta. Wówczas do Lublina przeniesiono PKWN, który istniał tu do momentu zdobycia Warszawy. Po wojnie na Lubelszczyźnie przystąpiono do realizacji reformy rolnej.

Przebudowa państwa i gospodarki zainicjowana z początkiem lat dziewięćdziesiątych zaowocowała reformą samorządową, w wyniku której w styczniu 1999 roku wprowadzono dwa kolejne szczeble administracji: samorządowe powiaty i samorządowo-rządowe województwa. Powiat to jednostka zasadniczego podziału terytorialnego kraju, obejmująca całe obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu.

Grabów Teren powiatu obejmuje zwykle w miarę jednorodny obszar ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze, zapewniające możliwość wykonywania zadań publicznych. Tak więc powiat - to lokalna wspólnota samorządowa, mająca osobowość prawną. Zakres działania i zadania powiatu określa jednoznacznie ustawa z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym. Władze powiatu to dwa organy: rada powiatu (jako organ stanowiący i kontrolny) oraz zarząd powiatu (jako organ wykonawczy). Rada powiatu obraduje na sesjach zwoływanych w miarę potrzeby, co najmniej jednak raz na kwartał. Zarząd wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu określone przepisami prawa. Zadania te są realizowane przy pomocy starostwa powiatowego, kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu, które wspólnie tworzą powiatową administrację zespoloną.

Powiat reprezentowany jest przez starostę, który zarazem organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego oraz kieruje sprawami powiatu. Powiat lubelski to obszar o powierzchni 1679 km2,zamieszkiwany przez 135 tys. mieszkańców. Stanowi go 16 gmin: gmina i miasto Bełżyce, gmina i miasto Bychawa, gminy - Borzechów, Garbów, Głusk, Jabłonna, Jastków, Konopnica, Krzczonów, Niedrzwica Duża, Niemce, Strzyżewice, Wojciechów, Wólka, Wysokie, Zakrzew.

To region zdecydowanie rolniczy - powierzchnia użytków rolnych stanowi 75,94 %, powierzchnia lasów to 9,44 %. Życie w tej części kraju jest dzisiaj trudne. Dochody mieszkańcó Grabów w są niższe od przeciętnych w kraju, a perspektywa wejścia do Unii Europejskiej może spowodować zwiększoną migrację za lepszymi warunkami życia. Szansę dla tego regionu należy upatrywać w przekształceniach rolnictwa i rozwoju turystyki. Aby jednak na wsi mogły powstać nowe miejsca pracy, potrzebna jest rozwinięta infrastruktura techniczna. Pod tym względem cała Lubelszczyzna różni się in minus od reszty kraju.

Niemiecki Instytut Badawczy Empirica GmbH z Bonn - wg badań przeprowadzonych w 1992 roku, podczas których przeanalizował pod kątem lokowania inwestycji ponad 150 regionów w całej Europie- uznał miasto Lublin i okolice (wśród 16 miast europejskich; w tym w Polsce jeszcze Poznań i Wrocław) za jedno z najlepszych miejsc do prowadzenia biznesu i zakładania własnych firm w Europie Środkowej i Wschodniej. Przed powiatem lubelskim - jako bezpośrednio przyległym do Lublina rysuje się więc, wg tych prognoz, optymistyczna perspektywa, poprzedzona jednak koniecznością dużego nakładu pracy i wymagająca sporych zasobów finansowych. Póki co, inicjatywy lokalne - to za mało. Muszą one mieć poparcie społeczne, przekładające się na decyzje rad gmin oraz działania o charakterze systemowym, będące drogami do realizacji celów. Aby plany optymistycznej, stabilnej przyszłości powiatu lubelskiego przybrały realny kształt, można i należy jeszcze wiele zrobić. Czuwa i pracuje nad tym Zarząd Powiatu Lubelskiego wspierany i kontrolowany przez Radę Powiatu Lubelskiego.

Zabytki

Zabytki - Borzechów

Dwór w Kłodnicy Dolnej oraz okalający go park, powstały na początku XIX wieku, obecnie w remoncie
Pomnik-Obelisk w Wałach Kępskich - miejsce pamięci. Wojska NKWD i UB dokonały pacyfikacji wsi w dniu 6 lutego 1945 r. Całość akcji skierowana była przeciwko partyzantom z oddziału "Zapory "
Zabytkowy dwór w Łopienniku
Drewniany kościół w Kłodnicy

Zabytki - Bychawa

Kościół Św. Jana Chrzciciela z drewnianą dzwonnicą i plebanią
Synagoga z końca XIX. z przepiękną polichromią,
Ruiny zamku-pałacu z otaczającym je zalewem i zespołem stawów

Zespoły dworsko parkowe Gałęzowie i Woli Gałęzowskiej
Część zabudowy wsi Bychawka, położoną w centrum wokół kościoła wraz z zabytkowym cmentarzem.

Zabytki - Garbów

Pałac klasycystyczny z poł. XVIII wieku w Garbowie
Cmentarz żołnierzy austriackich z okresu I wojny Światowej w Garbowie
Ruiny barokowego kościoła z XVII., spalonego w 1915 r. w Garbowie
Neogotycki kościół parafialny (1908-1912) projektu Jóefa P. Dziekońskiego w Garbowie
Park i dwór modrzewiowy z połowy XIX wieku w Leścach
Zespół pałacowo-parkowy z końca XIX wieku Piotrowicach Wielkich
Zespół willowy z 1922 r. projektu Tadeusza Zielińskiego w Zagrodach
Park z 40 gatunkami drzew i okazami drzew pomnikowych w Przybysławicach
Zespół stacji kolejki wąskotorowej z 1920r.w Bogucinie

Zabytki - Głusk

Zespół dworsko-pałacowy i folwarczny, przebudowany dwór wzniesiony w końcu XIX wieku, neogotycka brama wjazdowa z budynkiem gospodarczym oraz ślady parku w Dominowie
Szpaler garbowy i nieliczne pomnikowe drzewa w Dominowie.
Kapliczka domkowa, murowana z figura Jana Nepomucena w Dominowie.
Kapliczka słupkowa - jedyna gminie w Dominowie.
Dobrze zachowany elektryczny młyn z kamienia wapiennego, wzniesiony okresie międzywojennym w Kazimierzówce.
Relikty ciałopalnego cmentarzyska kurhanowego z przełomu IX/X w Mętowie.
Młyn wodny z początku XX., o tradycji XVI-wiecznej w Mętowie
Drewniano - murowane czworaki w Mętowie. rawiedniki-m.yn elektryczny,drewniany pochodzacy z 1918 r.(wczeEniej wodny),obok m.yna drewniany dom z 1918 r.

Zabytki - Jabłonna

Kościół parafialny Czerniejowie.
Zespół pałacowo - parkowy w Jabłonnej.
Zespół pałacowo - parkowy w Tuszowie.
Cmentarze wojenne w Piotrkowie i Tuszowie

Zabytki - Jastków

Ciekawostką jest działająca w gminie kuźnia. Powstała jakieś 200 lat temu, ale z czasem przestała istnieć. Dopiero niedawno, dzięki grupie entuzjastów w starej, kuźni znów zapłonął ogień. Kowalstwem artystycznym zajął się Tomasz Gomała, któy z zawodu wyuczył się w Wojciechowie. Kowal-artysta otrzymuje liczne zamówienia, a jego ostatnim dziełem jest postać Chrystusa Ukrzyżowanego w kapliczce przydrożnej w Dabrowicy.
Zespół dworsko-parkowy w Jastkowie,
Zespół dworsko-parkowy w Snopkowie,
Zespół dworsko-parkowy w Moszenkach,
Zespół dworsko-parkowy w Tomaszowicach,
Zespół dworsko-parkowy w Ługowie,
Baszta, pozostałość renesansowej rezydencji Firlejów w Dabrowicy,
Cmentarz Legionistów poległych w bitwie pod Jastkowem w 1915r.

Zabytki - Konopnica

Cmentarz żołnierzy szwedzkich w Motyczu Leśnym,
Wzgórze nazwane Górą Zamkową w Motyczu,
Lipa na posesji pana Staszczaka w Konopnicy, pod którą odpoczywał Napoleon prowadząc przez Lubelszczyzn swe wojska,
Zespół pałacowo-parkowy w Motyczu i fragmenty parku pałacowego w Radawcu.
Źródełko w głębi sadu Jana Milczka w Kozubszczyenie, nazwane źródłem Św. Wojciecha, znane z właściwości leczniczych.
Przez teren gminy przebiega najstarszy szlak kolejowy w tej części Polski; Linia Kolei Nadwiślańskiej zbudowana latach 1874-1877.
Zespół stacji kolejowej Motyczu, liczący sobie ponad sto lat, jest Zabytkiem wpisanym do państwowego rejestru.

Zabytki - Krzczonów
(brak danych)

Zabytki - Niedrzwica Duża

W ewidencji zabytk figuruja jeszcze 44 obiekty.
Kościół parafialny p.w. Św. Bartłomieja w Niedrzwicy Kościelnej z przełomu
XVIII i XIX wieku, wraz z dzwonnicą, ogrodzeniem, kapliczkami i starodrzewem, otaczającym okazałą budowlę sakralną.
Zespół kościelno-plebański p.w.Św. Floriana w Krężnicy Jarej, bardzo dobrze wkomponowany w dolinę rzeki Nędznicy
Cmentarz parafialny położony w lesie,
Stara plebania w Niedrzwicy Kościelnej, która ostatnio została gruntownie odrestaurowana.
Kościół ewangelicki w Radawczyku, zamieniony na remizę strażacką,
Kapliczki w Srzeszkowicach i Radawczyku,
Liczne cmentarze wojenne z okresu I wojny Światowej.
Dawne obiekty u użyteczności publicznej, wśród nich zaniedbany zespół dworcowy w
Niedrzwicy Dużej pochodzący z przełomu XIX i XX wieku i drewniana nie użytkowana szkoła.
Murowana karczma w Niedrzwicy Kościelnej.
Do zabytków techniki należą dwie drewniane kuźnie (w bardzo złym stanie) w Niedrzwicy Kościelnej, w sąsiedztwie drogi Kraśnik-Lublin.

Zabytki - Niemce

Dwór w Jakubowicach Konińskich- zbudowany w pierwszej połowie XVI. w miejscu starszego dworu drewnianego; pełnił funkcje mieszkalne i obronne; obecnie odrestaurowany.
Dwór w Krasieninie- wzniesiony na miejscu dawnego XVI-wiecznego; przebudowany latach 50-tych XX .,zachował obszerna sień i salę balową.
Dwór z parkiem w Boduszynie- wzniesiony w 1903r., służy jako dom mieszkalny dla nauczycieli.
Zespół folwarczny w Elizówce z końca XIX w; siedziba Zakładu
Doświadczalnego Akademii Rolniczej w Lublinie.
Pozostałości murowanego dworu w Ciecierzynie z fragmentami dawnego parku.
Budynek rządcówki z połowy XIX w. z parkiem w Nasutowie.
Mogiła żołnierzy WP z lat 1939-44 w Nasutowie.

Zabytki - Strzyzewice

Zespół pałacowo-parkowy w Osmolicach.
Zespół pałacowo-parkowy w Pszczelej Woli.
Dworek Kajetana Koźmiana i park w Piotrowicach.
Dworek i kuźnia w Strzyżewicach.
Kościół, plebania i dzwonnica w Kiełczewicach.
młyny wodne w dolinie rzeki Bystrzycy.

Zabytki - Wólka

Dwór i park powstałe w XIX w., obecnie zniszczone w Sobianowicach.
Budynki z XIX i XX .(dwór, kordegarda, lamus drewniany, stajnie) oraz park z XVIII ., przekształcony w XIX., z fragmentami brzozowej alei dojazdowej i okazami drzew pomnikowych w Turce.
Dwór klasycystyczny wzniesiony w 1791 roku, park krajobrazowy założony równocześnie z budową pałacu, zespół budynków gospodarczych dwie obory i spichlerz wzniesione na przełomie XIX i XX wieku w Bystrzycy
Dwór z II poł. XIX wieku. Obecnie siedziba Księży Sercanów w Pliszczynie
Murowany dwór z otaczającym go parkiem w Świdniku Dużym II.
Kościół parafialny w Bystrzycy z roku 1709-1721 p.w. Wniebowzięcia NMP
Kościół parafialny w Łuszczowie z roku 1724-1742 p.w. Św. Barbary

Zabytki - Wysokie

Neogotycki kościół rzymskokatolicki p.w. Św. Michała Archanioła w Wysokiem, murowany w latach 1905 - 1908 wg projektu Jóefa P. Dziekońskiego.
Drewniany kościół polskokatolicki p.w. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Maciejowie Starym z 1932r.

Zabytki - Zakrzew

Kościół parafialny p.w. Św. Tomasza z Centertbury i Św. Małgorzaty w Targowisku
Kościół parafialny p.w. Antoniego Padewskiego w Bożej Woli.
Kapliczka Chrystusa Frasobliwego, drewniana z XIX w. i drewniana kapliczka z początku XX w. w Bożej Woli.
Kapliczka drewniana (początku XX w.) w Dębinie.
Kapliczka Niepokalanego Poczęcia NMP, drewniana z początku XX w.i kapliczka Św. Jana drewniana z XX w. w Ponikwach.
Kapliczka Wniebowzięcia NMP, drewniana z XX w. w Wólce Ponikiewskiej.
Kapliczka murowana, neogotycka z początku XX w.
Zakrzewie.